Szelki bezpieczeństwa: klucz do pracy na wysokości

Szelki bezpieczeństwa to podstawowy element ochrony podczas pracy na wysokości. Chronią życie, gdy wszystko inne zawiedzie. Jak je dobrać i używać bezpiecznie? Oto kompletny przewodnik.

Do czego służą szelki bezpieczeństwa?

Szelki mają cztery główne zadania:

• Powstrzymanie spadania z wysokości
• Zapewnienie podpartej pozycji podczas pracy
• Umożliwienie pracy w dostępie linowym
• Zabezpieczenie przed rozpoczęciem spadania

Wybór odpowiednich szelek zależy od rodzaju wykonywanych prac i zagrożeń na stanowisku.

Budowa szelek bezpieczeństwa

Typowe szelki składają się z:

• Pasów barkowych przenoszących obciążenie
• Pasów udowych stabilizujących pozycję ciała
• Pasa biodrowego do pozycji podpartej
• Klamer zaczepowych: grzbietowej, piersiowej, brzusznej i bocznych
• Klamer regulacyjno-spinających

Każdy element pełni konkretną funkcję. Klamra grzbietowa i piersiowa służą do połączenia z systemem powstrzymywania spadania. Klamry boczne umożliwiają pracę w podparciu, a brzuszna - pracę w zawieszeniu.

Rys. 1. Konstrukcja uniwersalnych szelek bezpieczeństwa. Oznaczenia: 1 – pasy barkowe, 2 – pas biodrowy do nadawania podpartej pozycji,

3 – pasy udowe, 4 – klamra piersiowa, 5 – klamra grzbietowa, 6 – klamra brzuszna, 7 – klamra boczna do nadawania podpartej pozycji,

8 – klamra regulacyjno-spinająca

Jak dobrać szelki?

Przy wyborze szelek zwróć uwagę na:

• Przeznaczenie - różne modele służą do różnych zadań. Upewnij się, że Twoje szelki mają odpowiednie punkty zaczepowe do planowanych prac.
• Rozmiar i regulacja - szelki muszą pasować do sylwetki użytkownika. Za luźne grożą wypadnięciem, za ciasne krępują ruchy.
• Warunki pracy - obecność rozprysków metalu, chemikaliów czy promieniowania UV wymaga specjalnych materiałów. Dla prac spawalniczych wybierz szelki z kevlaru lub z oplotem aramidowym.
• Kompatybilność - szelki muszą współpracować z innymi elementami systemu ochrony. Niewłaściwe połączenia mogą prowadzić do poważnych wypadków.

Istotne kryterium przy wyborze konstrukcji szelek bezpieczeństwa to rodzaj podzespołu łącząco-amortyzującego, z którym mają współpracować. W większości przypadków zaczep grzbietowy szelek służy do przyłączenia amortyzatora z linką bezpieczeństwa, urządzenia samozaciskowego z giętką prowadnicą lub urządzenia samohamownego. Zaczep piersiowy jest przeznaczony do współpracy z urządzeniami samozaciskowymi ze sztywnymi, a także giętkimi prowadnicami oraz amortyzatorami z linką bezpieczeństwa. Dobierając szelki do konkretnego podzespołu łącząco-amortyzującego, należy pamiętać o niebezpiecznych zjawiskach mogących wystąpić podczas powstrzymywania spadania z wysokości.

Rys. 2. Uderzenie twarzą o mechanizm urządzenia samozaciskowego z giętką prowadnicą

podczas powstrzymywania spadania z wysokości

Rys. 3. Niebezpieczny sposób powstrzymywania spadania z wysokości przez urządzenie samozaciskowe

ze sztywną prowadnicą połączone z niewłaściwie dobranymi szelkami bezpieczeństwa

Rys. 4. Uderzenie twarzą o prowadnicę sztywną (szynę) urządzenia samozaciskowego

Bezpieczne użytkowanie - praktyczne zasady

• Dopasuj do sylwetki - użyj klamer regulacyjnych, aby szelki przylegały do ciała, ale nie krępowały ruchów.
• Minimalizuj drogę spadania - im krótsza droga spadania, tym bezpieczniejsze powstrzymanie upadku.
• Sprawdź przestrzeń pod sobą - upewnij się, że masz wystarczająco dużo miejsca na bezpieczne powstrzymanie spadania.
• Umieść punkt kotwiczenia nad głową - to ogranicza ruch wahadłowy i ryzyko uderzenia w przeszkody.
• Przygotuj plan ratunkowy - po powstrzymaniu spadania pracownik powinien być ewakuowany w ciągu kilkunastu minut, aby uniknąć zespołu podwieszenia.
• Noś hełm ochronny - podczas upadku szczególnie narażona jest głowa, zwłaszcza przy ruchu wahadłowym.

Rys. 5. Pozycja manekina w stanie zawieszenia w szelkach bezpieczeństwa

Rys. 6. Przykłady ruchu wahadłowego podczas powstrzymywania spadania zakończonego zderzeniem z płaską przeszkodą

Kontrola i wycofywanie z użytku

Szelki należy wycofać z użytkowania, gdy:

• Zostały użyte do powstrzymania spadania
• Mają widoczne uszkodzenia
• Upłynął okres gwarancji producenta

Kontroluj sprzęt przed każdym użyciem. Dodatkowo, raz w roku zlecaj przegląd osobie uprawnionej.

Szkolenie to podstawa

Przed pierwszym użyciem szelek pracownik powinien przejść praktyczne szkolenie z:

• Zakładania i dopasowywania szelek
• Łączenia z pozostałymi elementami systemu
• Zachowania po powstrzymaniu spadania
• Oceny stanu technicznego sprzętu

Pamiętaj: dobre szelki mogą uratować życie, ale tylko wtedy, gdy są właściwie dobrane i użytkowane. Bezpieczeństwo na wysokości zaczyna się od podstaw.

Autor: Rafał Surmacz

Prawa autorskie: © 2025 RS BHP. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Tekst może być wykorzystywany tylko w celach niekomercyjnych z zachowaniem pełnej informacji o autorze.

biuro@rsbhpconsulting.pl

+48 533 900 962

Nie przegap nowości i obserwuj nas na social mediach

© RS BHP 2025